c¦Û öÀ© öÀ© jÌ ®ÀÊ s¨½ öÀÝAaÀUÉ qeAÌAB gÉKÉÝ ©ÉÌ ~SÉÝÉ® °ZU jce ®ÉAöÀ©F ~®ÉoÉÌH ~S¨ÌÉw | ÞþA©gÉ, ÀToÉ R Ac°FÉ jq nFömÞÀr»q A©AS öÀÝAaÀUS c¨XoÀ°c c®¨ | ASÀB ~åýÉ^ä AUZÀ©S cÀU ÀaÉv cÝ® ÀËÀ@Øq ÞAn@ØÉ Þþ@ØÉÀrÌ ÀIÉJ@Ø AaÀUÉ ; ®ÉAöÀ©F ~S¨Ì½ AaÀUS cÀU ~SF @ØAc-ÀUZ@ØÀ°Ì ÀUZÉ Þ¦ÛÀ©S ®c ®TÝ jce gÉÀUÉ UÉwÀU g½-ÞÉiÀ@ØÌ ´À«BSÉ ~S¨gc @ØÌÀ©S; ~ÉÌ Ac°FÉB»ÀS mª©q ´l®¨@Ø AaÀUS cÀU ÞÉAЩF AaÀUÉ mªÉgÉAc@Ø Ac@ØÉrTÉn | A@ØÀrÉÌ cÝ® ÀËÀ@Øq Acr®ÉAöÀ©FÌ °ÌBÉ Z¨ÀU AwÀÝAaÀUÉ ©ÉJÌ ®ÉTÀS |

°¨gÉ»wFcr© A©AS BÀ^ëAaÀUS ©ÉJÌ ®TÀÝÌ ~ÉÀw | ~©jc @ØÀ\UÉU-j Þþ@ØÉAr© ©ÉJÌ ÞþËT w\Þ ÔÌBSf öÀUÉ ´©UÉÕ R AXª©fÝ @ØÉcFwþ^Ï c^°fÌ c^°SÉ ÀËÀ@Øq A©AS Ô~rýfUÕ ÀUZ@Ø AöÀ®Àc AOAí© öÀÝ OÀU jÀUS Ac©À@Ø»Ì À@ØÀ^°þ | Acr r©À@ØÌ ÞþËT A°À@Ø, bÉ@ØÉ röÀÌ, jTS mÞÄ ´hOÉÌÀH ÀÞþÀTÌ ´ÞmÏÉÞSÉ ©ZS@ØÉÌ ÌQØHrfU ÀwɤfÌ ®öF öÀUÉ SÉ | A@ا cAßT, rÌlO^°þ, Ìcf^°þSÉÀËÌ ÞÀÌ ~Éo¨AS@Ø©ÉÌ öÉRÝÉ ÀUÀwAaÀUÉ sÀËÄ, ÞþwA©rfU c¨AXoBfcfÀ°Ì @ØÉÀa c¨XoÀ°c c®¨ ÞþcÉ°ÞþA©T öÀÝ ´iÀUS | @ØU@ØÉ©ÉÝ ©ZS Ô@ØÀ\UÉUÕ-jÌ @ØÉU |

j@Ø°ÀUÌ ~@بxi Þþre®É jce ~ÉÀÌ@Ø °ÀUÌ Aöe®þ A©ÌmâÉÌ - jq °¨q ÀTdÌ vÉSÉÀÞÉÀ¦ÛÀSÌ TÀoFq ©ÉJÌ BfcS jAwÀÝ ÀwÀa ASÀBÌ ÞË oÀÌ | s¨wÉ^äÌ ÀwɤfÌ ATËFÉ ÞþOÉÌ ~ËcÉ rAScÉÀÌÌ AOAi-Ì ´l@Øv @بl®É, À@ØÉÀSÉvÉq ©ÉJÀ@Ø mªoT»OF¨© @ØÌÀ© ÞÉÀÌAS | @ØAc©É ÞAn@ØÉ èd öcÉÌ ®TÀÝ ÀÞþÀT^°þ ATn AaÀUS ©ÉJÌ Þþ©FÀöÌ ®öOÌ, ©ÉJÀ@Øq s¨£ë®²ÞÉ°@Ø @ØÀÌ@ØAc©É-Ì sÉnÉ èd öÝ | A@ا c¨XoÀ°c c®¨Ì BfcÀS ~AOÀÌq ®TÌ À®S, ®¨gÉK T¨ÀZÉÞÉoFÉÝ, À°cfÞþ®É° R @ØÉTÉQØfÞþ®É° gþÉ©ÉXªÝ - jq ®c ©dH-©¨@Øf»À°Ì ~ÉAc»gÉc ®¯ºc© ÀÞþÀT^°þ ATn ÀTÀS ASÀ© ÞÉÀÌSAS | A©AS ®ÀÌ AwÀÝ ÀBÉv cÉJoÀUS ®µÝ gÁÉOÉÀs»Ì ®ÀÊ, AsAS c¨XoÀ°ÀcÌ ÞþA© Ac°þ¨Þ ÀöÀSAaÀUS jq cÀU Às Ôrþfs¨½ c¨XoÀ°c c®¨ ~A© ®²ÞþA© cÉTÞ^Ïf öÀÝÀaS |Õ jA°À@Ø ©ÉJÌ ÞaÀ^°Ì ´¿BÂU s¨cÉÌÉ @ØAc©ÉÌ RÞÀÌ ÞÉAv»À@Ø cA®ÀÝ ´wþ ÌÉBSfA©Ì ÌÉmäÉÝ SÉTÀUÉ sZS, c¨. c. TTÉ»ö© öÀUS | ©ÉÌ ÞÀÌÌ w\Þ À©É qA©öÉ® | ®@ØÀUq BÉÀSS cÉcÉ ÌÉBSfA©Ì ÌÉmäÉ aɦÛÉÝ ®¨gÉK@ØÉ@ØÉ ~ÉÌ À°cf@ØÉ@ØÉ dÄ öÀÝ ©ÉJÌ ®ÉA^ðoF cB»S @ØÀÌAaÀUS | AcG¨ À° jce ®TÌ À®SÀ@Ø ~crF ®c»°Éq ~ÉTÉÀ°Ì cÉA¦ÛÀ© ~É®À© À°ÀZAa | @ØÉTÉQØf@ØÉ@ØÉ @ØZÀSÉ ®e®þc ©FÉw @ØÀÌSAS - cÉcÉÀ@Ø ®A©Fq gÉUcÉ®À©S A©AS | ÌÉBSfA©Ì @ØÉÀa ®¨gÉKÀ@Ø öÉAÌÀÝ, À°cfÞþ®É°À@Ø öÉAÌÀÝ, ÞÌc©f»@ØÉÀU ~ÀrÉ@Ø ATnÀ@Ø öÉAÌÀÝ A©AS @ØÄ ÀÞÀÝAaÀUS | jq æHf, ´¿BÂU s¨c@ØÀ°Ì A©AS gÉUcÉ®À©S | cÉcÉÌ gÉUcÉ®ÉÌ ~ÉJÀOq ~ÉTÌÉ jJÀ°Ì ~ÉÞS ÀBÀS gÉUÀcÀ®Aa | @ØZÀSÉ BÉS©ÉT SÉ ®¨gÉK@ØÉ@ØÉ cÉ À°cf@ØÉ@ØÉÌ ®ÀÊ cÉcÉÌ À@ØÉÀSÉ Xª^°ª AaÀUÉ | ~ÉÌ ~ÀrÉ@Ø ATnÀ@Ø À©É ~ÉBR ÞAÌcÉÀÌÌ ®°®F cÀUq TÉSÉ öÝ, ©ÉJÌ ®ÀÊ ~ÉTÉÀ°Ì ~^äÀÌÌ c^ÎS ~©F^ä ~ÉJÀvÉ | ÌÉBSfA©Ì ÞþgÉÀc AsAS ÀsZÉÀSq AavÀ@Ø Þ¦Û¨S, jv¨@ب ASg¨»U BÉAS, jJÌÉR @ØZÀSÉ @ØAc©ÉgcÀSÌ ´G A°SæÀUÉ ÀgÉÀUSAS, TÀS TÀS ~ÉTÌÉ ®cÉq ®cÉqÀ@Ø gÉÀUÉÀcÀ® ÀwAa | cÉT °r»ÀSÌ ÀTÉö gÉCÉÌ ÞÌ ®¨gÉK@ØÉ@ØÉ ~ÉcÉÌ ©ÉJÌ SmvÉUABÝÉÀ@Ø ASg»ÀÝ ÞþrþÝ À°S | ~ÉTÉÌ BÀ^ëÌ caÌ (1940) cÉcÉ ©ÉJÌ Þ°ÉA©@Ø @ØÉcFwþ^Ï Þþ@ØÉr @ØÀÌS, ~ÉAT Þþ@ØÉr @ØÌUÉT ©ÉJÌ ÀrK cq ¬ØA@ØÀÌÌ ~ÉUZÉ\UÉ | ~ÉTÉÀ@Ø ©ZS A©AS ÀaÉvÀcUÉÌ À®q ~É°Ì A¬ØAÌÀÝ A°ÀÝAaÀUS | ÀsA°S jFÉ@ØÉÀ¦AT Þ¨ÌmâÉÌ ÞÉS, ®À^ÎÀcUÉ ~^Î@ØÉÀÌ j@ØUÉ AwÀÝ SfÌÀc °ÉJA¦ÛÀÝAaÀUS SÉ@Ø©UÉÌ cÉA¦ÛÀ© TÉ-Ì ZÉÀvÌ ÞÉÀrÌ BÉSUÉÌ oÉÀÌ | cÉcÉ ©ZS ~ÀS@Ø @ØÉU w© | ~ÉAT ASÀBR ~ÀrÉ@Ø ATnÌ ÌÉBPSA©@Ø çÞvÉÀ@Ø mªf@ØÉÌ @ØÌÀ© ÞÉAÌ SÉ | ~©fÀ©Ì gÉÀUÉcÉ®É - @Ø© AOAi, @Ø© ´ÞöÉÌ, ©ÉJÌ @ØÉÀa AwÀÝ ËÉ@ØÉ, ~ÉTÉÌ Þ¨ÀnÌ ÞþA© ©ÉJÌ wgfÌ Àmðö, À@ØÉS ~cF½ @ØÉÌÀH ©ÉJÌ BSF ~ÉTÉÌ c¨@Ø-gÉCÉ @ØÄ (sÉ A©ASR BÉÀSS SÉ) - j ®c ASÀÝq ©ÉJÀ@Ø TÀS ÌÉAZ | T^¢f öcÉÌ ÞÌR öiÉl j@ØA°S A©AS jÀ® °ÉJA¦ÛÀÝAaÀUS ´«ÌcÊ AcrÂAc°FÉUÀÝ ~ÉTÉÌ AcgÉÀwÌ cÉÌÉ^°ÉÝ | j@Ø ®ö@ØTf» ~ÉTÉÌ åýÉÀ® b¨À@Ø ZcÌ A°ÀU ©É¦ÛÉ©ÉA¦Û ÀcAÌÀÝ jÀ® ©ÉJÀ@Ø À°ÀZ @Øf gÉÀUÉq Às ÀUÀwAaÀUÉ ! cÉA¦ÛÀ© ASÀÝ ÀwUÉT, ÀTÀÝÀ@Ø ASÀÝ ÌqUÉT ©ÉJÌ ®ÀÊ ®ÀÊ A©AS ´¦ÛÉÀS SÉ O¦ÛÉ Þs»^ä | ~ÉAT ÀaÉÁ ÀTÀÝÀ@Ø ASÀÝ ´«ÌcÀÊÌ ÞþÉÀ^ä j@ØUÉ j@ØAv ÀaÉv À@ØÉÝÉvÉ»ÀÌ ~ÉAa, À®vÉ ©ÉJÀ@Ø ASEOÝq @ØÄ A°ÀÝAaÀUÉ | @Ø© mëpA© -- cÉcÉÀ@Ø cÉ° A°ÀÝ j ®²Þ@Ø»æÀUÉ P©AÌ öÝAS | ~ÉBR cÉcÉÀ@Ø À@ØÀ^°þ ÀÌÀZq ~ÉTÌÉ jJÀ°Ì ®ÀÊ s¨½ | ToFAc^°¨À© A©ASq ËÉ@ØÀcS AOÌ@ØÉU |

~ÉTÉÌ @ØÉÀa ®cÀOÀÝ Ìö®FBS@Ø ~Tp©cÉBÉÌ-s¨wÉ^äÌ ÀwɤfÌ rn¨©É | jJÀ°Ì ®ÀÊ cÉcÉÌ ®ÌÉ®AÌ À@ØÉÀSÉ ®e®þcq AaÀUÉ SÉ, ®ÉoÉÌH g°þ©ÉÌq ®²Þ@Ø» AaÀUÉ cÌe | 1938-j À@ØS ©ÉJÌÉ ÞþËT À®q g°þ©É ÀgÀC ATÀËF ÞþOÉÀÌ AUóä öÀUS ÀcÉIÉ r½ | ASAZUgÉÌ© ÞþwA© ÀUZ@Ø ®eÀWÌ ®gÉÝ c¨XoÀ°c c®¨Ì À°RÝÉ c½p©ÉÌ j@ØAv cÉÀ@ØFÌ qeAÌAB ~S¨cÉ°À@Ø Àö¦UÉqS @ØÀÌ ÀZUÉÀUÉ ~Tp©cÉBÉÌ - The age of Rabindranath is over - ~Tp©cÉBÉÀÌÌ gÉKF | TkU ÞÉi : ®¨of^°þSÉÀËÌ ÌOSÉ ÀËÀ@Ø ´Xop© "Às s¨w Ìcf^°þSÉËÀ@Ø ®pAÄ @ØÀÌÀa, cñA°S ~ÉÀwq ©É ~A©nØÉ^ä öÀÝÀa |" ©ÉÌ ÞÌ ~ÉcÉÌ BU ÀWÉUÉ @ØÌÀUÉ ©ÉÌÉ 1939-j @ØAÌTwÀµÌ c½p©É ASÀÝ | jZS ~ÉTÉÌ TÀS öÝ ~Tp©cÉBÉÌ Ìcf^°þSÉËÀ@Ø c¨XoÀ°c c®¨-AcÀÌÉof @ØÌÀ©q c¨XoÀ°c c®¨À@Ø Ìcf^°þAcÀÌÉof ®Éc¨° @ØÌÉÌ ÞþËT Ài@ØÉvÉ ASÀÝAaÀUÉ | À® ÞþÀOÄÉ ®¬ØU öÝAS, @ØÉÌH ®¨AcOÉÌ ÀOÀÝ cÉcÉ Ìcf^°þSÉÀËÌ @ØÉÀaq ~ÉÀUÉAO© ÞþcÀ^ÎÌ ~Ac@Øp© ÞÉi ÞÉAiÀÝ A°ÀÝAaÀUS | Ìcf^°þSÉË c¨XoÀ°c c®¨À@Ø A@Ø gÉÀc wþöH @ØÀÌAaÀUS ©ÉÌ ÞþTÉHmªçÞ Ac°FTÉS ©ÉJÀ°Ì AOAiÞn (AOAiÞn 16, AcrÂgÉÌ©f) jce Ìcf^°þSÉÀËÌ Tp©F¨Ì ~cFcAö© ÞkÀc» cÉcÉÌ ÀUZÉ ®c ÀÞÀÝAaÌ À°Àr |

2

~ÉTÉÌ cÝ® ©ZS j@بr - jT. j. ÞA¦Û | cÉcÉÌ AST^¢H jÀ®Àa ®ÉÌÉ Acr ÀËÀ@Ø B^ër©cÀK» Ìcf^°þSÉÀËÌ RÞÌ c½p©É À°cÉÌ BSF | A@Øa¨ ®Ì@ØÉAÌ AST^¢H, A@Øa¨ AcAg^ð AcrÂAc°FÉUÝ ÀËÀ@Ø, ~ÉÌ A@Øa¨ ~SFÉSF ®emÏÉÌ | jÌ ®ÀÊ s¨½ öÀÝAaU SF¨ qÝ@Ø» AcrÂAc°FÉUÀÝ j@Ø À®ÀTmvÉÌ Þ¦ÛÉÀSÉÌ ~ÉT^¢H | ~ÉTÌÉ cÉcÉÀ@Ø oÀÌ c®UÉT, TÉ-À@ØR ®ÀÊ SÉR | @ØÉBvÉ ®öB AaÀUÉ SÉ - sÉq ÀöÉ@Ø, ~ÉAË»@Ø R ®Ée®ÉAÌ@Ø SÉSÉ ®T®FÉÌ ®TÉoÉS öÀU TÉ ÀwÀUS cÉcÉÌ ®ÀÊ | TÉ-Ì BfcÀSÌ ÞþËT AcÀ°rsÉnÉq ÞpAËcf ÞAÌnØTÉ - ©É-R ÌÉSfÌ ®TÉ°ÀÌ ! j ®c cp«É^ä TÉ jce cÉcÉ ©ÉJÀ°Ì gþTH@ØËÉÝ AcmäÉAÌ© AUÀZÀaS, ~ÉAT èo¨ TS ÀËÀ@Ø A@Øa¨À©q T¨aÀ©-SÉ-ÞÉÌÉ ~ÉTÉÌ ASBmª s^¢HÉÌ mëpA©v¨@بq cUÀcÉ |

cÉcÉ-TÉÕÌ À¬ØÌÉÌ ®TÝ ÞþÉÝ öÀÝ jÀ®Àa, ~ÉTÌÉ ÞþcU ´À«BSÉÝ ©ÉJÀ°Ì ~ÀÞQØÉÝ A°S æSAa, jq ®TÀÝ öiÉl À@Ø´ ZcÌ A°ÀUÉ (~ÉTÌÉ À@ØÉÀSÉA°Sq s¨wÉ^äÌ Þ¦Û©ÉT SÉ) s¨wÉ^äÌ @ØÉwÀB À@Ø´ c¨XoÀ°c c®¨Ì T¨ÐÞÉ© @ØÀÌ ¦ÉöÉ ATÀËFÌ ¦ÉAU ®ÉABÀÝ j@Ø U²cÉ ÌOSÉ AUÀZÀaS | c½cF, c¨. c. SÉA@Ø AcÀ°Àr ~ÉT^¢HÉA° ÀÞÀÝ oÌÉÀ@Ø ®ÌÉ ÚÉS @ØÀÌ ÞFÉAÌÀ®Ì c½p©ÉÝ Ìcf^°þSÉÀËÌ AS@بAO @ØÀÌÀaS | A°A°-ÀBFÉA© ©ZS ~ÉTÉÌ ~ÉÌ ÞÉóÞÉÌ ®ÀÊ 202-j ~ÉÀa - ~ÉSÉÀSÉ öÀUÉ @ØÉwB, ©ÉÌÞÌ À®q ~rÉUfS, cFA½w© ~ÉnØTÀH ÞAÌÞ¨Ä, ®Pc»c ATËFÉÝ gÌÉ Þþc^Î ÞÀ¦Û ~ÉTÉÀ°Ì TÀSÌ ~cmÏÉ À@ØTS öÀUÉ ©É cH»SÉÌ gÉKÉ ~ÉTÉÌ ÀSq | A@Øe@Ø©»cFAcTkbÛ ~ÉTÌÉ sZS gÉcAa ~ÉTÉÀ°Ì @Øf @ØÌHfÝ, ©ÉÌ TÀoFq r@بAS-wpAoSfÌ °U c¨XoÀ°c c®¨-öSÀSÌ TR@ØÉ ÀÞÀÝ UÉA¬ØÀÝ Þ¦ÛÀUÉ TÀ¡ | jaɦÛÉ ~SF À@ØÉÀSÉ AcÀrKÀH À®q TöÉÞÉ©@ØÀ°Ì gkAK© @ØÌÉ sÉÝ SÉ | s¨wÉ^äÀÌÌ AcAnØ ÀcÀ¦Û ÀwÀUÉ, ©ËÉ@ØAË© Ìcf^°þg½ÌÉ BÂÉUÉTÝf AOAiÞÀn ÀÌÉKcK»H @ØÌÀ© UÉwÀUS, À°cÀBFÉA© cT»H SÉÀT ~ÉvcÉÌ jT. j ÞÉr @ØÌÉ j@ØAv ÀUÉ@Ø ASÀBÌ vFÉcUÀÝÀ¦ @بl®ÉÌ cSFÉ cqÀÝ A°ÀUÉ | ~ÉTÌÉ ~ÉEOs» öÀÝ À°ZUÉT, ©ËF R ®À©FÌ ÞþA© ~ÉTBS©ÉÌ À@ØÉS ~Éwþö ÀSq, AS^°É jce @بl®É "®emâpA©TSmâ" cÉCÉAU Às jgÉÀc ÀOÀvÞ¨Àv ZÉÝ ~ÉTÉÀ°Ì BÉSÉ AaÀUÉ SÉ | À®q ¦ÉTÉÀ¦ÉÀUÌ TÀoFq ®ÉÌÉ ÞpAËcfÀ© ÞÉRÝÉ rþXoÉ-®¯ëÉS-~ÉA©ËF-~É°Ì-gÉÀUÉcÉ®É-c^Ψ©ÉÌ ´G mëpA© c¨À@Ø ASÀÝ A¬ØÀÌ jÀUS TÉ-cÉcÉ |

gÉcÉ sÉÝ SÉ, s¨wÉ^äÀÌÌ AcÀc@ØÉS^° T¨ÀZÉÞÉoFÉÝ ÞFÉAÌÀ®Ì À®q c½p©ÉÝ ®rÌfÀÌ ´ÞAmÏ© AaÀUS, A@ا j@ØcÉÌ A©AS T¨Z Z¨UÀUS SÉ | ~ÉnØTH AcKɽ ~É@ØÉÌ oÉÌH @ØÌÀU ÞÉÀr jÀ® °ÉJ¦ÛÉÀUS À°r ÞAn@ØÉÌ ®²ÞÉ°@Ø ®ÉwÌTÝ ÀWÉK jce jT. A®. ®Ì@ØÉÀÌÌ ®¨ofÌO^°þ ®Ì@ØÉÌ | À°r-j cÉcÉÌ TkU Þþc^Î Þ¨ST¨»A°þ© öÀUÉ jce ASÀBÌ ÌOSÉ AcKÀÝ c¨XoÀ°c c®¨ j©v¨@بq cUÀUS Às jq SÉA©°fW» Þþc^ÎAv A©AS AcÀ°r ®¬ØÀÌ sÉcÉÌ cñ ~ÉÀwq ~U qAÐÝÉ ÀÌA¦RÀ© ®²ÞþOÉAÌ© öÝ jce ~É@ØÉrcÉSfÌ ASBmª ÞAn@ØÉÝ aÉÞÉ öÝ | ÀUZÉAvÌ gÉÀwF ÞÌc©f» °rTÉÀ®Ì TÀoF "qeAÌABÀ© R cÉeUÉÝ, À°Àr R AcÀ°Àr, ZAЩ, ÞkH» R ÞAÌcAo»©çÀÞ ÞÉJOcÉÌ Þþ@ØÉr UÉg WÀv |" ~ÉBR À®q Þþc^Î BÉ¿BÂUFTÉSgÉÀc ´ÞAmÏ© ©ÉJÌ ®Ê: AS:®Ê©É Ìcf^°þSÉË wþÀ^Ï (ÔÌcf^°þSÉË R Þþ©fOfÕ) |

jA°À@Ø ®¨ofÌO^°þ cÉA¦ÛÀ© ATAve ¦É@ØÀUS | ègÉ@ØÉàfÀ°Ì Ag¦Û RÞOÉÀUÉ, TkU Þþc^ÎAv qeAÌAB R cÉeUÉÝ Þ¦ÛÉ öÀUÉ À®ZÉÀS, ©ÉÌÞÌ ®¨ofÌ ®Ì@ØÉÌ cUÀUS, s¨wÉ^äÀÌÌ AcdÀXo TÉSöÉASÌ TÉTUÉ @ØÌÉ öÀc, ®Tmä ZÌO A©AS cöS @ØÌÀcS | ®c»®¯ëA©nØÀT j ÞþmäÉc wpöf© öÀU cÉcÉ TÉTUÉ @ØÌÉ AcKÀÝ TSAmÏÌ @ØÌÀUS |

TÉTUÉÌ sZS À©É¦ÛÀBÉ¦Û OUÀa ©ZS j@ØA°S öÉJÞÉÀ© öÉJÞÉÀ© 202-jÌ À°É©UÉÝ ´iÀUS ®À©F^°þSÉË c®¨ | ©ÉJÌ @ØÉÀa cÉcÉÌ AcdÀXo ®q ®ewþÀö AwÀÝAaÀUS c¨XoÀ°c c®¨Ì @ØÉÀa cñ @ØÉÌÀH ÇHf, cÉTÀWJKÉ ~ËO ASÝAT© ~ÉTÉÀ°Ì cÉA¦ÛÀ© ~ÉÀ®S jTS j@Ø ®T®ÉTAÝ@Ø @ØAc-®ö A@Øa¨ rn¨ÞÀQØÌ ®°®F | ®À©F^°þSÉË ÞUÀ@Ø À°ÀZAaÀUS ©ÉÀ°Ì ASAö© OnØÉÀ^äÌ aAc | c¨XoÀ°c-ÌÉS¨À@Ø A©AS À®q À@ØÉSü ®©F@ØÉU ÀËÀ@Ø ÀOÀSS, jÌÉ ©ÉJÀ@Ø @Øf ÀcÉIÉÀc ?

A©AS jÀ® ~ÉTÉÀ°Ì Þ¨SBf»cS A°ÀÝ ÀwÀUS | SÉ@ØO @ØÀÌ A°ÀUS TÉSöÉASÌ TÉTUÉ @ØÌÉÌ A®XoÉ^ä | - ATÀËFcÉ°fÀ°Ì ®ÀÊ A@ØÀ®Ì U¦ÛÉq ? ATÀËFÌ Tp©F¨ ~ÉÞSÉ~ÉÞASq öÝ, public memory is short | A@ا ~É°ÉUÀ© ÀwÀU @Ø© caÌ RÀ°Ì P©AÌ ÀSÉeÌÉ S°»TÉÝ À©ÉTÉÀ@ØR SÉ@ØÉASÀOÉcÉAS ÀZÀ© öÀc ÀgÀc À°ÀZÀaÉ ? @ØÉwB Þ¦ÛÉ c^Î @ØÀÌ ASÀBÌ @ØÉÀB TS °ÉR | ®c Ai@Ø öÀÝ sÉÀc -- ©ÉJÌ c½ÀcFÌ ®ÉÌTT»vÉ jTSq AaÀUÉ | cÉA¦ÛÌ ®cÉq ©ÉJÀ@Ø AWÀÌ cÀ®AaUÉT, ®À©FS c®¨Ì ´ÞÀ°r TÉ-cÉcÉÌ @ØÉÀa ~ÉÀ°rTÉn, ~©jc TÉTUÉÌ ASyÞA« À®ZÉÀSq öÀÝ ÀwÀUÉ | @Øf BÉ°¨À© A©AS j@Ø ASÀTÀK ©¨ÀU ASÀUS ÞþÉÝ j@Ø caÌ oÀÌ ~ÉTÉÀ°Ì ®e®ÉÀÌÌ RÞÌ I¨ÀU ËÉ@ØÉ j@Ø ~èg @ØÉÀUÉ aÉÝÉ | TÉTUÉÌ BSF ®ewpöf© ®c @ØÉwB BÂÉAUÀÝ cí¨l®c @ØÌÉ öÀUÉ |

©ÉJÌ @ØËÉ ~QØÀÌ ~QØÀÌ ®A©F öÀÝAaÀUÉ | wÉn°Éö-BÉ© ATËFÉ A°ÀÝ ÀUÉ@Ø ÀZAÞÀÝ j@ØBS ®l TÉS¨KÀ@Ø nبA®¬ØÉq @ØÌÉ sÉÝ, ~ÉæÀS ÀÞɦÛÉÀSÉ sÉÝ, A@ا ©ÉÌ TöLLª À@ØÀ¦Û ÀSRÝÉ sÉÝ SÉ | ~SFÉÝgÉÀc ~©FÉOÉAÌ© TÉS¨KÀ@Ø ASÌÀÞQØ gAcKFl Tö«Ì ~É®ÀS c®ÉÝ | r© vÉSÀUR UW¨ ædÀ@Ø ASÀO SÉTÉÀ© ÞÉÀÌ SÉ | -BÉAS, ®c BÉAS, ®cq BÉAS -©c¨ ~ÉTÉÌ TÀS À®q °¨:®ö A°SæÀUÉÌ mëpA© ~ÉæÀSÌ TÀ©É wÌT | À® BÂÉUÉÝ ~ÉAT ~ÉBR °£o öq | ~ÉTÉÌ cÉcÉÀ@Ø sÉÌÉ ~SFÉÝ ~ÉnØTH @ØÀÌÀa, ~@ØËF ~ÞTÉS @ØÀÌÀa Þþ@ØÉÀrF, ZcÀÌÌ @ØÉwÀBÌ ÞÉ©ÉÝ ATÀËFÌ ¦ÉAU ®ÉABÀÝ, ©ÉÀ°Ì ~ÉAT @ØZÀSÉ QØTÉ @ØÌÀ© ÞÉÌÀcÉ SÉ |

j WvSÉÌ ÞÌR ©ÉJÌ RÞÌ AST»T ~AcOÉÌ öÀÝAaÀUÉ ~ÉÀÌÉ j@ØcÉÌ - 1963-À© -~ÉAT ©ZS AcÀ°Àr |

cÉeUÉ-qeAÌABÌ ~ÉR©ÉÌ cÉqÀÌ j@ØAv ®²ÞkH» S©¨S ÞÉiFnØT OÉU¨ @ØÌÉÌ mÞoÉ» ÀËÀ@Ø èd @ØÀÌ TÉA@Ø»S À°r ÀËÀ@Ø j@ØÉAo@ØcÉÌ AST^¢H ÞÉRÝÉÌ cFÉÞÉÌvÉ ®öF öÝAS ~ÀSÀ@ØÌq | ©ÉaɦÛÉ ©l@ØÉUfS À@Ø^°þfÝ ArQØÉT^¢f ñTÉݨS @ØcfÌ jce sÉ°cÞ¨ÀÌÌ ÀÌåvÌ AnæHÉ À®S @ØU@ØÉ©É AcrÂAc°FÉUÀÝÌ cÉWÉ-cÉWÉ ~oFÉÞ@ØÀ°Ì jA¦ÛÀÝ c¨XoÀ°c c®¨À@Øq À@ØS sÉ°cÞ¨Ì AcrÂAc°FÉUÝ P©AÌÌ @ØÉÀB À¦À@Ø ASÀUS jce ÞþA©Av AcgÉÀwÌ ÞþoÉS ~ÉSÉ öÀUÉ ©ÉJÌq ®ÀÊ ÞÌÉTr» @ØÀÌ - À®vÉR öÝÀ©É wÉn°ÉÀöÌ @ØÉÌH AaÀUÉ | ©É SÉ öÀU AcSÉ TÉqÀSÀ© a-TÉ® a¨Av À°RÝÉ ASÀÝ BU ÀWÉUÉ @ØÀÌ c¨XoÀ°c c®¨Ì a¨Av SÉTµ¨Ì @ØÌÉ jce Þþ@ØÉÌÉ^äÀÌ ©ÉJÀ@Ø Þ°©FÉw @ØÌÀ© cÉoF @ØÌÉÌ À@ØÉSq ~Ë» ÞÉRÝÉ sÉÝ SÉ |

1963 ®ÉÀU A©AS AST^¢H ÀÞÀÝAaÀUS qAÐÝÉSÉ AcrÂAc°FÉUÝ ÀËÀ@Ø, ÀsZÉÀS ~ÉAT ÌÀÝAa ©ZS, A@ا ~ÉAT BÉS©ÉT SÉ A©AS ~É®ÀaS s©QØH SÉ cÉcÉ jq ®¨®ecÉ° A°ÀÝAaÀUS ~ÉTÉÀ@Ø | ~©:ÞÌ ÀÌåvÀÌÌ ®ÀÊ ~ÉÀUÉOSÉ @ØÀÌ, ©ÉJÌ ~S¨TA© ASÀÝq qAÐÝÉSÉÌ @Ø©p»ÞQØÀ@Ø ÞÉAiÀÝAaÀUS ©ÉJÌ mªf@ØpA©Þn | °¨gÉ»wFcr©, jFÉ@ØÉÀ¦AT@Ø @ØÉ´A^®ÀUÌ ATAve-j ÀÌåvÌ-ÀÌABmvþÉÀÌÌ À@ØÉS c½cFq wH©ÉA^¢@Ø ÀgÉÀv °ÉJ¦ÛÉÀUÉ SÉ | ®¯ºc© À®q ®TÀÝq AcrÂAc°FÉUÀÝ ÌÉBSfA©Ì ÞþËT ËÉcÉ cÀ®AaÀUÉ |

1963-Ì ~wmvTÉÀ® cÉcÉÌÉ ~ÉÀTAÌ@ØÉ jÀ® ÀÞMJacÉÌ ÞÌq èo¨ j®c @ØËÉ BÉSÀ© ÀÞÀÌAaUÉT ~ÉAT | SF¨ qÝÀ@Ø»Ì j@Ø ÀöÉÀvÀU cÀ® TÉ-cÉcÉÌ @ØÉÀa j@Øv¨ j@Øv¨ @ØÀÌ ®c WvSÉ èÀS ~ÉAT À@ØJÀ° gÉA®ÀÝAaUÉT | sÉ°cÞ¨Ì jce AcgÉw Às cÉcÉÌ ÞþÉHÉAo@Ø AaÀUÉ À® @ØËÉ BÉS©ÉT cÀUq ©ÉJÌ QØ©mÏÉS @Ø© wgfÌ ~S¨gc @ØÀÌAa TÀT» TÀT» | ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAöÀ©FÌ ~ÉJÀvÉ ÞAÌcÉÌ À®A°Sq ÀgÀC ÀOMAOÌ öÀÝAaÀUÉ |

3

cÉcÉ-TÉ s©A°S Ný¨ATevS, qAÐÝÉSÉÝ AaÀUS ~ÉTÉÌ À©É ®¨Zq ®¨Z | TÉ-Ì @ØÉÀa AwÀÝ ZÉq, ASÀBÌ ÌÉ^ðÉWÀÌ ©ÉUÉ | qA©TÀoF ~ÉAT AcÀÝ @ØÀÌAaUÉT, À® AcÀÝÌ s^¢HÉ-BAvU©É ÀcÉIÉÌ ~ÉÀwq ~^ä:®LLªÉ öÀÝAaUÉT, À® j@Ø @ØAiS ®TÝ ~ÉTÉÌ BfcÀSÌ | Rq ®TÀÝ TÉ-cÉcÉÀ@Ø @ØÉÀa ÀÞÀÝ ÀcJÀO AwÀÝAaUÉT |

sÉ°cÞ¨ÀÌ aÕcaÌ ~ÉAT cÉcÉÌ ~ÀS@Ø aÉnÀ°Ì j@ØBS AaUÉT | cÉA¦ÛÀ© ~ÉTÉÌ qeAÌAB ÀUZÉ ®eÀrÉoS @ØÀÌ A°À©S, A@ا cFA½w©gÉÀc Þ¦ÛÉÀSÉÌ TÀoF B¦ÛÉSAS | ÔÞÌfQØÉ jÀ® ÀwÀa, jcÉÌ öAÁ öAÁ c^Î @ØÀÌÉÕ -j oÌÀSÌ T^äcFq sÀËÄ AaÀUÉ | AËA®® @ØÌÀ© AwÀÝ ÞþËT cÉcÉÀ@Ø ®ÌÉ®AÌ cFA½w© ´ÞÀ°ÄÉ AöÀ®Àc ÀÞÀÝAaUÉT | AcKÝ ASoÉ»ÌH @ØÌÉ ÀËÀ@Ø cq ÀBÉwÉ¦Û @ØÀÌ À°RÝÉ - ®c-q @ØÀÌÀaS ~ÉTÉÌ BSF | cÉcÉ qAÐÝÉSÉÀ© ËÉ@ØÉ@ØÉUfSq AËA®À®Ì ÞþmäÉc AUÀZ BTÉ A°UÉT -ÔAv. j®. jAUÝÀvÌ RÞÌ gÉÌ©fÝ AO^äÉÌ ÞþgÉcÕ - AcSÉ ®T®FÉÝ Tµ¨Ì öÀÝ ÀwÀUÉ | jÌÞÌ ÀËÀ@Ø - cÉcÉ ÀsZÉÀSq ËÉ@بS SÉ À@ØS -®TÉÀS ~ÉTÉÀ@Ø Þ¦ÛÉÀrÉSÉÝ ®ÉöÉsF @ØÀÌÀaS | ~ÉTÉÀ@Ø ÀUZÉ ©ÉJÌ AOAiÞnÌ j@ØvÉ Tmä ~er B¨À¦Û ~ÉÀa À®q®c ~ÉÀUÉOSÉ (®A©F cUÀ© ÀÞMS:ÀÞMAS@Ø©É j¦ÛÉÀ© ~ÉTÉÌ AËA®®-®²Þp½ @ØT AOAiq ~ÉAT jq ®e@ØUÀS A°ÀÝAa) | ~ÉTÉÌ ®ÀÊ cÉcÉÌ ®²ÞÀ@Ø»Ì j@ØvÉ ~SF Þc» èd öÀÝAaÀUÉ jq ®TÝ ÀËÀ@Ø | ®°ÀË» aÉn-TÉmvÉÀÌÌ ®²Þ@Ø» |

À°ZÀ© À°ZÀ© qAÐÝÉSÉÌ j@Ø À®ÀTmvÉÌ À@ØÀv ÀwÀUÉ | ~ÉTÉÀ°Ì AB¯ëÉÝ ÞÉóÞÉÀ@Ø ÀÌÀZ cÉcÉ-TÉ ÀwÀUS cþ¨@ØUfS, SF¨ qÝÀ@Ø» - cÉcÉ Þ¦ÛÉÀcS cþ¨@ØUfS @ØÀUÀB, ÀsZÉÀS ~ÉÀaS ̦AÌ@Ø R TÉwÉ»ÀÌv TÉrÉ»U, ~ÉTA^¢© ~oFÉÞ@Ø öÀÝ sÉJÌÉ j@Ø°É sÉ°cÞ¨ÀÌ ~ÉTÉÀ°Ì AcgÉÀw ÞA¦ÛÀÝAaÀUS | jJÀ°Ì AÌgÉÌ®Éq¦ ¦þÉqÀgÌ ÀaÉÁ VýFÉv AaÀUÉ ~ÉTÉÀ°Ì ~ÀSÀ@ØÌq SF¨ qÝÀ@Ø»Ì Ai@ØÉSÉ |

©ZS ~ÉAT ÞþÉHÞH ÀOÄÉ @ØÌAa Arè ~É®ÉÌ ~ÉÀwq AÞ-jqO-A¦-Ì @ØA²ÞþÀöSA®g ÀrK @ØÌÀ© | ©©A°ÀS ~ÉTÉÌ À@ØÉ®» AÌ@ØFÝÌÀTxv ÀrK | cÉcÉ-TÉ OÀU AwÀÝ TS ZÉÌÉÞ ~crFq, ©Àc TÉ cÀU AwÀÝÀaS ®TÝTÀ©É Ai@Ø ~É®ÀcS | gÉÀUÉÝ gÉÀUÉÝ @ØA²ÞþÀöSA®g ÀrK @ØÀÌAaUÉT ~ÉTÉÌ ÀaÀU c¨ÝÉS (~AScÉ»H) B^ëÉcÉÌ j@Ø ®óäÉö ~ÉÀw, jce TÉÀÝÌ TS SÉ TÉSÉÝ A©ASR jÀ® ´ÞAmÏ© öÀÝAaÀUS À®q ®TÀÝq | ~ÉÌ ~ÉTÉÌ ÀaÀU A°A°TÉÌ TÉS ÌÉZÀ© A©AS jÀ® ÀÞMJacÉÌ ÞÌA°Sq ~ÉAcgk»© öÀUS, ®TÀÝÌ j@Ø ®óäÉö ~ÉÀw |

jÌÞÌ ~ÉTÌÉ, ÞÉóÞÉ ~ÉÌ ~ATÝÌ (À°c) ®ÀÊ j@ØvÉ cÉA¦ÛÀ© j@Ø®ÀÊ A@Øa¨A°S AaUÉT | ÞþÀ©FÀ@Ø ASÀBÌ @ØÉÀB cFmä, ~ÉÌ ~ÉAT - ArèÞÉUÀS ÀSöÉl ~SAgÚ ~ÉAT - ®À°FÉBÉ© j@ØAv Arè R ®e®ÉÌ ASÀÝ ®²ÞkH» AcÞs»mä | Ô®ÉTÉÌÕ èd öÀ© cÉcÉ-TÉ jÀUS - ®ÉTÉÀÌ cÉcÉ Þ¦ÛÉÀcS @ØÀUÉÌÉÀ¦É AcrÂAc°FÉUÀÝ, ©ÉÌ ~ÉÀw @ØÀÝ@ØvÉ A°S ~ÉTÉÀ°Ì @ØÉÀa | TÉ À©É jÀ®q SÉA©Ì ÀöÞÉBÀ© ÀUÀw ÀwÀUS -- ~ÉAT gÀÝÌ ÀOÉÀv c¨ÝÉSÀ@Ø BÀU ¦¨AcÀÝ mðÉS @ØÌÉqAS À® Þs»^ä | ÀaÀU @ØZÀSÉ ASÞÉÀv W¨ÀTÉÝ SÉ, WA¦Û-WA¦Û @ØÉJÀ° - TÉ-À@Ø jq®c Ac©ÉS A°ÀÝ c¨AIÀÝ ~ÉAT OÀU ÀwUÉT ¬ØÌÉA® åýÉÀ® - ~ÉÌ ~ÉTÉÌ ~S¨ÞAmÏA©Ì ®¨ÀsÉw ASÀÝ SÉA©À@Ø TÉ Àcr @ØÀÌ À©U TÉAZÀÝ ¦¨ÀcÉÀSÉ BÀU mðÉS @ØÌÉÀUS ©ÉÌ j@Ø TÉËÉ U²cÉ @ØÉÀUÉ O¨U AgABÀÝ (~ÉAT ËÉ@ØÀU ASWÉ»l ~É©Àß ÀOJOÉÀTAO @ØÌ©ÉT iÉÐÉ UÉwcÉÌ gÀÝ) | °¨ÀoÌ ÀcÉ©U T¨ÀZ A°ÀÝ À® SÉA@Ø ©ÉÌÞÌ A°AcF SÉ@Ø À¦À@Ø U²cÉ W¨T UÉwÉU ! ®A©F, AcÀ°Àr j@ØUÉ öÉÀ© ÀaÀU TÉS¨K @ØÌÀ© AwÀÝ ~ÉAT rÌfÀÌ-TÀS jÀ@ØcÉÀÌ oÂmä öÀÝ AwÀÝAaUÉT, TÉ-cÉcÉ jÀ® @ØvÉ A°S ®öÀB AS:rÂÉ® ASÀ© A°ÀÝAaÀUS ~ÉTÉÀ@Ø |

cÉcÉ-TÉ À°Àr A¬ØÀÌ jÀ®AaÀUS 1965 ®ÉÀU | A¬ØÀÌ jÀ® TÉ A®XoÉ^ä ASÀUS 202 ÀaÀ¦Û SÉ@Ø©UÉÝ sÉcÉÌ - A©AS À®ZÉÀS öÉ©-ÞÉ a¦ÛÉÀSÉ ASBmª cÉA¦Û @ØÀÌÀaS | TÉ-Ì jq ~®¯ºcÀ@Ø ®¯ºc @ØÌÉ @ØfA©»À© cÉcÉ @Ø©vÉ T¨£o À®vÉ AOAiÞÀn cÉÌcÉÌ Þþ@ØÉr ÀÞÀÝÀa (ÔÀ©ÉÌ TÉ ASEOÝq TFÉAB@Ø BÉÀSSÕ), ©É ®ÀLLªR 202 ÀaÀ¦Û ÀsÀ© Às ©ÉJÌ ~®öF @ØÄ öÀÝAaÀUÉ À®vÉR ÀwÉÞS @ØÀÌSAS | ÌTÌÀT röÌ cÉAUwµ ÀËÀ@Ø ®À^Î öÀUq ÀrÝÉU-¦É@ØÉ ~ÉoÉ-T¬ØmªU SÉ@Ø©UÉÝ jÀ® AcÞ^ð ÀcÉo @ØÀÌAaÀUS A©AS | mÏÉS ÞAÌc©»S èo¨ SÝ, cÉcÉÀ@Ø TÉASÀÝ ASÀ© öÀÝAaÀUÉ ©ÉJÌ UÉq¬Ø-mvÉqÀUÌ ~ÉT¨U ÞAÌc©»ÀSÌ ®ÀÊ | BS®TÉwT ÀSq, ~ɦ¦É ÀSq, sÉ°cÞ¨ÀÌÌ aÉnaÉnf ÀSq, Þ¦ÛÉÀSÉ ÀSq, ÀSq ~ÉÀUÉA@Ø© À°É@ØÉS-ÀrÉAg© TAöUÉ-~oF¨AK© ÌÉ®AcöÉÌf jFÉAgSF¨Ì ÞþÉHO¡U©É - jq ÞþËT A©AS wgfÌ AS:®Ê©ÉÌ T¨ÀZÉT¨AZ öÀUS |

qA©TÀoF °¨-caÌ À@ØÀv ÀwÀa, A°A°-ÀBFÉA©ÌÉ AcÀ°r ÀËÀ@Ø A¬ØÀÌ jÀ®Àa | ÀBFÉA© ASBmª ~S¨wÉTf-~S¨OÌ ASÀÝ SÉSÉ Þþ@ØÀ\Þ T« ©ZS - cÉcÉÌ BfcÀSÌ ®ÀÊ RÀ°Ì BfcS Z¨c ÀcAr BA¦ÛÀÝ ÀSq ~ÉÌ, ÀsTS AaU 202-j | À®q ASmäÌÊ ®TÀÝ cÉcÉ-TÉ ÀÞÀÝAaÀUS A©SBS ®TcÝ®f c^Ψ - A¬ØABA®mv Ac. A¦. SÉwÀOMo¨Ìf, ©ÉJÌ ®¨wÉAÝ@ØÉ m¢f °fÞÉUf SÉwÀOMo¨Ìf jce ©ÉJÀ°Ì WAS¤ c^Ψ vÉqAS OFÉvÉAB» (AÞ. A®. OFÉvÉAB»)- AsAS ©ZS @ØU@ØÉ©É ~É@ØÉrcÉSfÌ A¦ÀÌåvÌ AaÀUS | ®²ÞkH» mªÉË»öfS À®q ®ÉöOÀs» ÀsMcÀSÌ c^Ψ©ÉÌ ~ÉÀTB ~ÉÌ ~ÉS^° AaÀUÉ | À°r ÞAn@ØÉÌ ®²ÞÉ°@Ø ®ÉwÌTÝ ÀWÉK R ~ÉS^°cÉBÉÌ ÞAn@ØÉ-Ì s¨£ë-®²ÞÉ°@Ø ®À^äÉK ÀWÉÀKÌ ®ÀÊR ©ZS ©ÉJÀ°Ì wgfÌ ~^äÌÊ©É öÝ | ®ÉwÌTÝ jce ®À^äÉK ÀWÉK 202-j s© SÉ jÀ®ÀaS, ©ÉÌ ÀOÀÝ ~ÀS@Ø ÀcAr jÀ®ÀaS SÉ@Ø©UÉÌ cÉA¦ÛÀ© | ~ÉTÌÉ A©S gÉqÀcÉS ÞþÀ©FÀ@Øq jJÀ°Ì ~ÉUÉ°É ~ÉUÉ°É cFA½w© ®²ÞÀ@Ø»Ì ÀcA¦ÛÀ© ÀÞÀÝAaUÉT | TÉÀÝÌ ~®¨ÀZÌ ÞþËT oÉêÉ ÀËÀ@Ø èd @ØÀÌ cÉcÉÌ ~É@ØAmë@Ø Ac°ÉÝ Þs»^ä ®À^äÉK ÀWÉK ~ÉTÉÀ°Ì ÞAÌcÉÀÌÌ T¨ZF ®öÉÝ AaÀUS | ©ÉJÌ @ØÉÀa ~ÉTÉÀ°Ì @Øp©Ú©É ~®fT | ~É®À©S ~ÉÀÌÉ ~ÀSÀ@Øq - A@ا 202-jÌ TÀ©É ®TÀÝ-~®TÀÝ-ÞþA©A°S SÝ - ¬ØU© cÉcÉ ÀUZÉÝ T£ð ËÉ@ØÀ© ÀÞÀÌÀaS ~ÀS@Ø ÀcAr, ASÀBÌ @ØÉÀB ASAcÄ öÀ© ÀÞÀÌÀaS ASAc»ÀWð |

jÌq TÀoF 1970-j ÞÉóÞÉÌ AcÀÝ öRÝÉÝ j@ØAv rþfTÝf ©dHf jÀ® SÉ@Ø©UÉÌ cÉA¦ÛÀ© S©¨S ÞþÉH®¡ÉÌ @ØÀÌAaÀUÉ | cÉcÉ-TÉ Þ¨ncokÀ@Ø @ØSFÉÌ ~É°ÀÌ wþöH @ØÀÌAaÀUS | ÀTÀÝÀ°Ì ~gÉc ÞkH» @ØÀÌAaÀUÉ À® | ©ÉÌ ÞAÌcÉÀÌÌ ®ÀÊR ®¨^°Ì c^Ψ©ÉÌ ®²Þ@Ø» wÀ¦Û ´ÀiAaÀUÉ ~ÉTÉÀ°Ì cÉA¦ÛÌ | ÞÉóÞÉÌ AcÀÝÌ A@Øa¨ ~ÉÀw ÀËÀ@Øq ~ÉAT c¨ÝÉSÀ@Ø ASÀÝ SÉ@Ø©UÉÝ AaUÉT | AXª©fÝ ®^äÉÀSÌ ~ÉwTÀSÌ Þþ©fQØÉ AaÀUÉ ©ZS, ©ÉÌ ®ÀÊq AËA®À®Ì @ØÉB ÀrK @ØÌÉÌ BSF q´. AB. A®-Ì mâUÉÌArÞ ASÀÝ s¨½ AaUÉT sÉ°cÞ¨Ì AcrÂAc°FÉUÀÝ ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAö©F AcgÉÀwÌ ®ÀÊ | ~É®U TÉS¨K ~crFq cÉcÉ, sÉJÌ ASÌU® ®ÉöÉsF R ´l®Éö aɦÛÉ ~ÉTÉÌ @ØÉB ÀrK öÀ©É SÉ @ØZÀSÉq | ÞÉóÞÉÌ AcÀÝ öÀUÉ À¬Øcþ¨ÝÉAÌÀ©, ~ÉTÉÌ @ØSFÉ B^ëÉÀUÉ TÉÀO»Ì ÞþËÀTq | cÉcÉÌ @ØÉÀa @ØÀÝ@ØTÉ® @ØÉB @ØÌÉÌ ¬ØÀU gÉÀUÉq jAwÀÝAaÀUÉ AËA®® | ÀrK Þs»^ä ~crF A©STÉÀ®Ì Arè@ØSFÉ ASÝÉSÀ@Ø (©A^ð¤É) ASÀÝ @ØÉSÞ¨ÀÌ A¬ØÀÌ À®ZÉÀSq Þ¨ÀÌÉ ÀUZÉvÉ ÀrK @ØÀÌ qAÐÝÉSÉÝ ~ÉTÉÌ ~oFÉÞ@Ø ´ÞÀ°ÄÉ ¦åvÌ SÌcÉv» ¬ØF¨Àmv»Ì @ØÉÀa ÞÉiÉq ®²ÞkH» A¦®ÉÀv»rS | À® wÀ\ÞÌ TÀoF jZS sÉÀcÉ SÉ - TkU @ØËÉ jq Às, Às @ØÉB èd @ØÀÌAaUÉT ArèÞ¨nÀ@Ø j@ØUÉ öÉÀ© c¦Û @ØÌÀ©-@ØÌÀ©, À® @ØÉB Às cñ cÉoÉAcWð ÞÉÌ öÀÝ Arè@ØSFÉÀ@Ø À@ØÉÀU ASÀÝ ÀrKÞs»^ä Às ÀrK @ØÌÀ© ÞÉÌUÉT, ©ÉÌ BÀSF ®²ÞkH» @ØpA©Lª ~ÉTÉÌ cÉcÉÌ | A©AS SÉ ËÉ@ØÀU j @ØÉB @ØZÀSÉ ~ÉAT ®²Þ^ð @ØÌÀ© ÞÉÌ©ÉT SÉ, ÞAÌAmÏA©Ì AcÞÉÀ@Ø ~ÉTÉÌ TS ©ZS j©q ÀgÀC AwÀÝAaÀUÉ | ~ÉTÉÌ RÞÌ AcrÂÉ® ÀÌÀZ A©AS ~ÉTÉÀ@Ø ~ÉLëAcrÂÉ® A¬ØAÌÀÝ A°ÀÝAaÀUS, ASÀBÌ rA½-®Éö®, A¦vÉÌATÀSrS-@ØATvÀTxv ~ÉTÉÌ TÀoF ®¡ÉAÌ© @ØÀÌAaÀUS | BÉ°¨cÀU SÝ, ©ÉJÌ ASÌ^äÌ TÀSÉÀsÉw ~ÉTÉÌ @ØÉÀBÌ ÞþA© j@ØÉwþ @ØÀÌ |

~ÉTÉÀ°Ì ÞAÌcÉÀÌ Às gÝe@ØÌ ®c °¨W»vSÉ WvÀ© OÀUÀa À® @ØËÉ À@Ø cÉ BÉSÀ©É ©ZS ! cÉcÉ ÀsÀö©¨ ®ÉAö©FOOÉ»Ì TÀoFq T£ð ÀËÀ@ØÀaS AOÌ@ØÉU, TÉ-q AaÀUS ®e®ÉÀÌ ®Àc»®cÉ» | BAT-cÉA¦Û TÉ-Ì ~Éwþö, cÉcÉ ®²ÞkH» ´°É®fS R AcAc½ AaÀUS À® cFÉÞÉÀÌ | rÉA^äASÀ@Ø©ÀS ÌËf^°þSÉÀËÌ ~S¨ÀÌÉÀo Þkc»ÞA\UÌ BAT ASÀÝAaÀUS cÀv, j@ØcÉÌ aɦÛÉ @ØZÀSÉ sÉSAS À®ZÉÀS; TÉ PcGcWÉvÉ-ÞÉv¨AUÀ© BAT A@ØÀSAaÀUS, ÀaÉv j@Ø©UÉ cÉA¦ÛR @ØÀÌAaÀUS, A@ا cÉcÉ @ØZÀSÉ À@ØM©köUcr©R À°ZÀ© sÉSAS À®q BATcÉA¦Û | ~ËO ÀS©ÉAB ®¨gÉKO^°þ c®¨ ÀÌÉÀ¦ wÊÉÌ ZÉÀUÌ oÉÀÌ °ÉJA¦ÛÀÝ j@ØAv c¦Û wÉa jce cÉJÀrÌ ®ÉJÀ@ØÉ À°ÀZ À@ØÉS ÀÌÉTÉAxv@Ø ~ÉÀcÀw TÉ-À@Ø öiÉl cÀUAaÀUS, ÔjZÉÀS cÉA¦Û @ØÀÌÉ À©É BAT A@ØÀS A°À© ÞÉAÌ |Õ TÉ À©É À®q ~AcrÂÉ®F ~¬ØÉÌ ÀrÉSÉTÉnq U¨À¬Ø ASÀUS - j Às gkÀ©Ì T¨ÀZ ÌÉTSÉT ! ©lQØHÉl BAT ÀZÉJBÉÝ cFÉÞp© öÀUS, jce ÀÞÀÝR ÀwÀUS ®¨^°Ì j@ØAv ÞÉJO @ØÉiÉÌ óýv | s³¨Ì BÉAS °¨ÕöÉBÉÌ vÉ@ØÉ @ØÀÌ @ØÉiÉ AaÀUÉ - cÉcÉ ÞþA©rþ¨A© ÌQØÉ @ØÀÌ vÉ@ØÉ ÀBÉwÉ¦Û @ØÀÌ A°ÀÝAaÀUS | ©ÉÌÞÌ ~crF TÉ @Øf @ØÀÌ cÉA¦Û @ØÌÀaS À® AcKÀÝ ~ÉÌ ´l®Éö OÉAwÀÝ ÌÉZÀ© ÞÉÀÌSAS | ®Ée®ÉAÌ@Ø cFÉÞÉÀÌ cÉcÉ AaÀUS ®²ÞkH» ´°É®fS R ~Ú, TÉ AaÀUS ®c»TÝf @Ønf» |

~ÉTÉÀ°Ì À®q ÞþOÐ BfcST¨Zf TÉ, cÉcÉÌ BfcÀSÌ TQØfÌÉSf, 1972 ®ÉÀU öiÉl j@ØA°S OUlrA½ öÉÌÉÀUS | IUTÀU SÉ@Ø©UÉÌ cÉA¦Û, ÞAÌÞkH» ®e®ÉÌ-T¨ökÀ©» ~^Î@ØÉÀÌ ¦¨Àc ÀwÀUÉ | ®cÀOÀÝ wgfÌ ~^Î@ØÉÌ ~Éha^ð @ØÌÀUÉ cÉcÉÀ@Ø | m¢fÀ@Ø ÞþA©c^Îf ~cmÏÉÝ rsFÉw© À°ZÉÌ @ØÄ ©ÉJÀ@Ø Þþ©Fö @بÀÌ-@بÀÌ ÀZÀÝÀa | j@Øq ®ÀÊ TÉÀÝÌ AOA@Øl®ÉÌ AcÞ¨U ZÌO @Øf @ØÀÌ OÉUÉÀcS À®q AO^äÉÝ ÞþA©ASÝ© AcoÂmä öÀÝÀaS |

ÞþA©gÉ c®¨Ì ®ÉÌÀTÝ-ÞþfA© jZS ÞþÉÝ w\Þ@ØËÉ | À®q ASAc»OÉÌ ÞþfA©Ìq ÀZ®ÉÌl A°À© öÀUÉ ©ÉJÀ@Ø ÞþÉÝ ©ÉJÌ ASÀBÌ BfcS A°ÀÝ | j@ØAv ÞÀËÌ @ب@بÌÀ@Ø cÉA¦ÛÀ© iÉJq A°ÀÝ jq °¨P°»c | j@ØA°S À® ÀÌAc® ASÀÝ cÉA¦ÛÀ© jÀ® ´ÞAmÏ© | @ب@بÌAv ~®¨mÏ À®vÉ c¨ÀIR À@Ø´-q ÀcÉÀIAS ©ÉÌ Ô¦É²c ÀÌAc®Õ öÀÝÀa | ÀÌAcÀ®Ì jq ®^¢mä, ~É©» çÞ öÝ À®vÉq @ØÉÀÌÉ BÉSÉ AaÀUÉ SÉ | @ب@بÌAv Tp©F¨ öÀU sZS BÉSÉ ÀwÀUÉ ©ZS c¦¦ À°AÌ öÀÝ ÀwÀa | TÉ ®ÉÌÀTÝAvÌ À®cÉsÀLð cñ ®TÝ cFÝ @ØÀÌÀaS ©ÉÌ TÀoF | TÉS¨K PË PË @ØÌAaÀUÉ SÉ@Ø©UÉÌ cÉA¦ÛÀ© À® ®TÀÝ - ¦É½ÉÌ AcoÉS A°ÀUS ®cÉqÀ@Ø jFÉAxv-ÀÌAc® qSüÀB@ØrS ASÀ© | sÉÌÉ @ب@بÌAvÀ@Ø ®ÌÉ®AÌ èrþ¨KÉ @ØÀÌÀa ©ÉÌÉ ¬Ø¨U À@ØÉ®» ÀOɳAv qSüÀB@ØrS, cÉA@ØÌÉ ®É©Av @ØÀÌ ASÀUq OUÀc | °rAv qSüÀB@ØrÀSÌ ÞÌ j@ØA°S TÉ ÀWÉÌ BÂÀÌÌ TÀoF rÉÌfAÌ@Ø rA½ öÉÌÉÀUS | ©ZS ÀrÉSÉ ÀwÀUÉ AcÌU öÀUR jFÉAxvÀÌAc® qSüÀB@ØrÀSÌ ÞþA©AnØÝÉÝ TkU SÉgÉ»® A®ÀmvT ~OU öÀ© ÞÉÀÌ | ~crFq ¦É½ÉÀÌÌÉ jq ®¯ºÉcSÉÌ @ØËÉ W¨HÉQØÀÌR cÀUSAS |

ÞÉÀa ~ÉAT °kÀÌ cÀ® j ®c èÀS ~AmÏÌ öq, ~ÉTÉÀ@Ø cÉcÉ ÀZÉU®É @ØÀÌ A@Øa¨q BÉSÉSAS | 25|4|72 ©ÉAÌÀZ ~ÉTÉÀ@Ø ~SFÉSF ZcÀÌÌ TÀoF öÉ\@ØÉgÉÀc AUZÀUS, "... ®É°¨Ì Tp©F¨Ì ÞÌ ~ÉTÉÀ°Ì cÉA¦ÛèXo¨ ®@ØUÀ@Ø qÀµ@ØrS ASÀ© öÕÀUÉ -À©ÉÌ TÉ-Ì RÞÌ ©ÉÌ ©fcþ ÞþA©AnØÝÉ öÀÝAaÀUÉ, ~ÉcÉÌ ©ÉÌ AOA@Øl®É OUÀa jZS, ¦É½ÉÌ cUÀaS ®ÉÌÀ© j@Øv¨ À°AÌ öÕÀ© ÞÉÀÌ | - jA°À@Ø wÊÉTAHR @ØÉ©Ì | ~ÉTÉÀ°Ì ®e®ÉÌsÉnÉR Z¨JA¦ÛÀÝ Z¨JA¦ÛÀÝ OUÀa |" 10|5|72-j ~ÉcÉÌ AUZÀUS, "... À©ÉÌ TÉ-Ì TÀ©É ÞþA©AnØÝÉÌ À@Ø® ~©F^ä AcÌU, A@ا @ØÉÀÌÉ-@ØÉÀÌÉ P°cÉl @ØZÀSÉ öÕÀÝ sÉÝ, ~Éo¨AS@Ø AOA@Øl®ÉÝ ®@ØÀUq ~ÉÀÌÉwFUÉg @ØÀÌS |" ~ÉTÉÀ@Ø AO^äÉT¨½ ÌÉZÉÌ ®ÀÊ ®ÀÊ ASÀBÀ@ØR A@Ø jq cÀUq ÞþÀcÉo A°AhaÀUS A©AS ?

~ÉAT jÌ A@Øa¨ ®óäÉÀöÌ TÀoFq @ØU@ØÉ©É ÀÞMJÀa TÉ-Ì ~cmÏÉ À°ÀZ ÀgÀÊ ÞÀ¦ÛAaUÉT Ai@Øq, A@ا cÉcÉÌ rÉÌfAÌ@Ø-TÉSA®@Ø-~ÉAË»@Ø AcÞs»ÀÝÌ A°À@Ø ©ÉA@ØÀÝ ®@ØÀUq TS r½ @ØÀÌAaUÉT |

~ÉAT sÉcÉÌ ÞÀÌ-ÞÀÌq - ©ZS TÉ °¨ÕA©S TÉ® öÀUÉ rsFÉw©, A¬ØABRÀËÌÉAÞ OUÀa - öiÉl j@Ø °¨Þ¨ÀÌ cÉcÉ ®eÚÉ öÉÌÉÀUS | ~ÉAT mðÉÀS b¨À@ØAaUÉT --èAS ~ÉTÉÌ ÀaÀU °ÌBÉÝ ÀBÉÀÌ ÀBÉÀÌ oÉêÉ A°ÀÝ cUÀa, ÔTÉ -TÉ -ArA£ãÌ jÀ®É, °É°É ÞÀ¦Û ÀwÀa |Õ ~ÉAT À@ØÉÀSÉTÀ© rÉA¦Û BA¦ÛÀÝ ñ¦ÛT¨¦Û @ØÀÌ ÀcAÌÀÝ a¨Àv jÀ® cÉcÉÌ WÀÌ b¨À@Ø À°AZ cqÀÝÌ Àr\¬Ø oÀÌ A©AS °ÉJA¦ÛÀÝ ~ÉÀaS, ~ÉÀmä-~ÉÀmä ÀUZÉÌ ÀvAcÀUÌ A°À@Ø jÀwÉcÉÌ ÀOÄÉ @ØÌÀaS - A@ا T¨ÀZ-ÀOÉÀZ À@ØÉÀSÉ gÉKÉ ÀSq | ~ÉAT @ØÉÀa AwÀÝ cÉcÉÀ@Ø oÌÀ©q A©AS ~ÉTÉÌ öÉÀ© ÚÉS öÉAÌÀÝ bÀU Þ¦ÛÀUS | ~ÉTÉÌ OFÉJOÉÀTAOÀ© ©ZS ~SF WÌ ÀËÀ@Ø TÉÀÝÌ SÉ®»AvR À°MÀ¦Û jÀ®Àa, ~®öÉÝ TÉ-Ì ~É©»mªÌR èSÀ© ÞÉAha | ~ÉTÉÌ ÀOÉÀZÌ ®ÉTÀS ©ZS ®ÉÌÉ ÞpAËcf ÀgÀC Þ¦ÛÀa | ~ÉAT ~ÉÌ SÉ®» ÀTÀÝAv cÉcÉÀ@Ø oÌÉoAÌ @ØÀÌ sZS ©ÉJÌ AcaÉSÉÝ ÀrÉÝÉAha ~ÉTÉÌ ÀOÉÀZÌ BU ©ZS ~®es© - A©AS ~ÉTÉÀ°Ì ÀaÀ¦Û OÀU sÉÀhaS jq gÝ ~ÉTÉÀ@Ø ÞÉwU @ØÀÌ A°AhaÀUÉ | A@ا À®-sÉnÉ ©ÉJÀ@Ø A¬ØÀÌ ÀÞÀÝAaUÉT | ÀOÉÀZ-T¨ÀZ BU A°ÀÝ ÔcÉcÉ-cÉcÉÕ ¦É@ØÀ© ¦É@ØÀ© A©AS gÉKÉöfS ÀOÉZ Z¨UÀUS, ©ÉÌÞÌ ~ÉÀmä ~ÉÀmä mªÉgÉAc@Ø öÀUS | ÞÉAÌcÉAÌ@Ø ¦É½ÉÌ @ØÉTÉZFÉcÉc¨À@Ø ZcÌ À°RÝÉ öÀU A©AS jÀ® cUÀUS - À®AÌÀcþU jFÉTÀSArÝÉ - jvÉ ~ÉÞSÉÌ RÝÉAS»e | A®wÉÀÌv @ØTÉS, À̦ Tfv jce ~SFÉSF öÉq-ÀÞþÉAvS ®c c^Î |

TÉ-Ì ~®¨ÀZ BÀUÌ TÀ©É ~Ë»cFÝ öAhaÀUÉ, À®q vÉ@ØÉ Às cÉcÉ ÀUZÉ A°ÀÝq ´ÞÉB»S @ØÌÀ© ÞÉÌAaÀUS À®vÉq ~ÉEOs» | cFÉÀß BTÉ vÉ@ØÉ ~ÉTÉÀ°Ì ÞAÌcÉÀÌ @ØZÀSÉq AaÀUÉ SÉ - sn ~ÉÝ ©n cFÝ @ØÀÌq ®e®ÉÌ OÀUÀa AOÌA°S - ®TÀÝ-~®TÀÝ Þþ@ØÉrÀ@ØÌÉq cFÉÀßÌ gkAT@ØÉ ÞÉUS @ØÀÌÀaS | TÉÀÝÌ ~ÉLëBfcSf BfcÀSÌ BUaAcÌ j@ØAv cÉ@ØF ~ÀS@ØÀ@Øq AcgþÉ^ä @ØÀÌÀa, À®vÉ ~ÉAT jZÉÀS ÞAÌyâÉÌ @ØÀÌ A°À© OÉq | TÉ AUÀZÀaS, ~ÉTÉÌ cÉcÉ OÀU sÉcÉÌ ÞÌ "cFÉÀßÌ wöÂÀÌ öÉ© A°ÀÝ À°ZÉ ÀwU ®c»®É@بÀUF 790 vÉ@ØÉ ~ÉÀa |" jq T^äcFAv ÞÀ¦Û ~ÀS@Ø ÞÉi@Øq oÀÌ ASÀÝÀaS ~ÉTÉÌ cÉcÉ ~®¨mÏ TÉ-À@Ø AS:mª ~cmÏÉÝ ÀÌÀZ AwÀÝAaÀUS; jq TÀT» ®ÌÉ®AÌ ~S¨ÀsÉwR ÀÞÀÝAa | jq ~S¨ÀsÉÀwÌ j@ØvÉ ´«Ì À°RÝÉ BdAÌ TÀS @ØÌAa | ÙA©öÉA®@Ø @ØÉÌÀHq |

ÞþËT @ØËÉ ~crFq jq Às °fW» AOA@Øl®ÉÌ ZÌO ÀBÉwÉ¦Û @ØÌÀ© ÞAÌcÉÌ AS:mª öÀÝ sÉÝ jTS WvSÉ AcÌU SÝ - ~©jc cFÉÀßÌ wöÂÌ rkSF ËÉ@ØÉvÉ ~A© mªÉgÉAc@Ø | AXª©fÝ©, ~ÉTÉÌ cÉcÉ BÉSÀ©S SÉ Às Tp©F¨ jÀ® ©ÉJÀ@Ø jTS ~®TÀÝ ~@ØmëÉl AaASÀÝ ÀSÀc | A@ا ~É®U @ØËÉ ©É SÝ | À®Age®ü cFÉÀßÌ j@ØAv jFÉ@ØÉ´Àxv ®É© vÉ@ØÉ ËÉ@Ø cÉ ®É©ÀrÉ vÉ@ØÉ, À®vÉ ~ÉTÉÀ°Ì ÞAÌcÉÀÌ ~cÉ^äÌ | AUÀZÀaS, vÉ@ØÉ ÀÞÀÝÀaS, ZÌO @ØÀÌÀaS - ~ÉTÉÀ°Ì cÉA¦ÛÀ© jq oÉÌÉq OÀU jÀ®Àa cÌÉcÌ | cÉcÉÌ BfcÀS ~ÉAË»@Ø ~ASEOÝ©É Às ®c»°Éq AaÀUÉ j @ØËÉ ~BÉSÉ SÝ | AOAiÞÀn À® Þþ®Ê cÉÌcÉÌq W¨ÀÌ jÀ®Àa | TÉ-Ì AOA@Øl®ÉÌ AcÞ¨U ZÌO ÀBÉwÉ¦Û @ØÌÀ© ©ZS BfcSÞÉ© @ØÌAaÀUS A©AS, ©c¨R A¬Ø宦 A¦ÀÞÉABÀv ÌÉZÉ ÞÀSÀÌÉ öÉBÉÌ vÉ@ØÉÝ @ØZÀSÉ öÉ© À°SAS | À®vÉ TÉÀÝÌ gAcKFl ÀgÀcq | ©ÉJÌ Tp©F¨Ì ®TÝ À® vÉ@ØÉ qSvFÉåv AaÀUÉ | gÉÀwFÌ °ÝÉÝ ©ÉJÌ ÀUZ@Ø BfcÀSÌ j@Ø ©¨Ê ®TÝ OUAaÀUÉ À®q TTÉ»A^ä@Ø ®TÀÝq | À°r ÞAn@ØÉÝ ®TÉÀS ©ÉJÌ ÀUZÉ ÀcÀÌÉÀha ©ZS, ÀÞÀUS ~ÉS^°cÉBÉÌ ÞAn@ØÉ-Ì ®¨cH»BÝ^äf ´ÞUÀQØ AcÀrK ~ÉS^° Þ¨ÌmâÉÌ, ÀUZÉÌ OÉAö°É ®c»n jce A©AS ©ZS ®ÀcÉ»hO TkÀUFÌ ÀUZ@Ø | Þþ@ØÉr@ØÀ°Ì ®ÀÊ S©¨S S©¨S O¨A½ @ØÀÌ ~AwþT ASÀhaS - ®c ATAUÀÝ vÉ@ØÉ ~É®Àa ®TÉÀSq, A@ا ®ÀÊ ®ÀÊq ©É ZÌO öÀÝ sÉÀha TÉ-Ì AOA@Øl®ÉÌ ZÉÀ© | ~ÉTÌÉ - ©ÉJÌ ÀaÀUÀTÀÝÌÉ - ©ZS j©q @ØT ´ÞÉB»S @ØAÌ Às ASÀBÀ°Ì ®e®ÉÌ OÉAUÀÝ ´Xªp« A@Øa¨q ËÉÀ@Ø SÉ Às cÉcÉÀ@Ø A@Øa¨ A°q | ~ÉTÉÌ mâUÉÌArÀÞÌ vÉ@ØÉ ÀËÀ@Ø cÉcÉÌ ÞþÀÝÉBSfÝ cq A@ØÀS À°RÝÉ aɦÛÉ A@Øa¨q @ØÌÀ© ÞÉAÌAS | ZÌÀOÌ ®ÉTÉU A°À© A°À© j@Ø ®TÀÝ cÉcÉ cUÀUS, ~ÉTÌÉ sA° ÞÉJOÀrÉ vÉ@ØÉ TÉA®@Ø A@ØAmäÀ© RJÀ°Ì rÉA^äASÀ@Ø©ÀSÌ BAT A@ØÀS ASq A@Øa¨ ®¨ÌÉöÉ öÝ | ÞþA©TÉÀ® ~ÉTÉÌ mâUÉÌArÀÞÌ ®²ÞkH» vÉ@ØÉ ©ÉJÌ öÉÀ© A°ÀÝ ~ÉAT j ÞþmäÉÀc ÌÉAB öÀÝAaUÉT | ®¯ëÉSÌQØÉÀË» °¨ÕÞÀQØÌq jq ~Écþ¨v¨@Ø¨Ì ÞþÀÝÉBS AaÀUÉ | cÉcÉ OÀU sÉcÉÌ ÞÌ TÉ ~crF ~ÉTÉÀ°Ì À® vÉ@ØÉ A¬ØAÌÀÝ A°ÀÝAaÀUS | ~ÉTÉÌ ©pAóä cÉcÉÀ@Ø ÀrÀKÌ @ØÀÝ@ØTÉ® ~^ä© A@Øa¨vÉ ASÝAT© ~ÉÀÝÌ ASÌÉÞ«É A°À© ÀÞÀÌAaUÉT |

~ÉTÉÌ TÉ @Øf ÀgÀc Ù cÉ@ØFAv AUÀZAaÀUS ©É ~ÉAT BÉAS SÉ, jv¨@ب BÉAS c¨XoÀ°c c®¨Ì ÞÀQØ ©ÉJÌ m¢fÀ@Ø AS:mª ÀÌÀZ sÉRÝÉ ®¯ºc SÝ, @ØÉÌH - ©ÉJÌ ~®eZF cq jce jZÀSÉ-~wþA^Ï©-~Þþ@ØÉAr© @ØÉB A©AS ®ÀÊ ASÀÝ sÉSAS | A©AS oþ¨Þ°f ®ÉAöA©F@Ø, ~ÉB A©AÌr caÌ ÞÀÌR ©ÉJÌ ´ÞÉB»S ~cFÉö© | m¢f-Ì BSF ©ÉJÌ TÀ©É @ØÉUBÝf ÀUZ@Ø ~ÉÌ @Øf ÀÌÀZ ÀsÀ© ÞÉÀÌS ?

BfcÀSÌ ÀrK @ØÀÝ@ØAv caÌ TÉn À®q cÉA¦ÛÀ© AaÀUS A©AS | AcKÉÀ° g¨ÀwÀaS, AS:®Ê©ÉÝ @ØÄ ÀÞÀÝÀaS, ÞÉRÝÉÌ-@ØÉÀvÌ ~©FÉOÉÀÌ ~A©¤ öÀÝÀaS, ÞɦÛÉÝ æÐÉÀ°Ì öÉÀ© ASwpöf© öÀÝÀaS, ~ÀËÉ»ÞÉB»ÀSÌ AO^äÉÝ ´°ügþÉ^ä öÀÝÀaS, ÀrK Þs»^ä m¢f-À@Ø ®ÉÌÀTÝÞþfA©Ì °Ð AöÀ®Àc rsFÉw© À°ZÉÌ ~®öF s^¢HÉ ÀgÉw @ØÌÀ© @ØÌÀ© ASÀBq Tp©F¨Ì A°À@Ø jAwÀÝ ÀwÀaS | ©c¨R, jq cÉoF©ÉTkU@Ø AScÉ»®ÀSq, TÉSA®@Ø @ØÄ ~ÉÌ ~ÀËÉ»ÞÉB»ÀSÌ OÉÞ ®öF @ØÌÀ© @ØÌÀ© A©AS ÀÞMJÀaAaÀUS ©ÉJÌ ®pAÄrfU©ÉÌ ©¨ÀÊ, ©ÉJÌ ®ÉAöA©F@Ø BfcÀSÌ Àrþ¤ ÞÀc» | ©ÉJÌ ÞÀÌÉÞ@ØÉÌ @ØÌÉÌ ASBmª cÉoF©É ÀËÀ@Ø T¨½ öÀÝÀaS, @ØAc©ÉgcS Þþ@ØÉrSÉ ÀSq, @ØAc©É ÞAn@ØÉ c^Î @ØÀÌ A°ÀÝÀaS, ~ÉÌ sÉ°cÞ¨Ì ©ÉJÌ TsÉ»°É SÉ ÀcÉIÉÝ ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAöÀ©FÌ ÀcÉIÉ ÀSÀT ÀwÀa WÉ¦Û ÀËÀ@Ø | jq ÞþËT A©AS èo¨TÉn ASÀBÌ ÀUZÉ ASÀÝ T£ð öÀÝ ËÉ@ØÉÌ ®¨ÀsÉw ÀÞÀUS | sZS-©ZS ÀOSÉ-~ÀOSÉ TÉS¨ÀKÌ ASÌ^äÌ ~ÉSÉÀwÉSÉ c^Î öRÝÉÝ AUZÀ© AUZÀ© @ØUÀTÌ T¨Z ~ÉoÉcÉÀ@ØF c^Î @ØÀÌ Þ¡ÉrcÉÌ ´Ài °ÌBÉ ÀZÉUÉ jce ©ÉÀ°Ì ®ÀÊ ~ÉUÉÞOÉAÌ©ÉÌ ÞþÀÝÉBS ¬Ø¨AÌÀÝÀa | ÞË OUÀ© 202-j b¨À@Ø Þ¦ÛÉ s© ®öB AaU, Ô®¨°kÌÕ SÉ@Ø©UÉÝ sÉRÝÉ ©©q @ØAiS | AcÀrK WAS¤ÌÉR °kÌÀLªÌ °dS, ~ÉÀ®S @ØZÀSÉ®ZÀSÉ | cÉcÉ ©ZS TöÉgÉÌ© ASÀÝ c¨J° öÀÝ ÌÀÝÀaS | TS cÉqÀÌ ©ÉA@ØÀÝ ÀSq, ~^äÀÌ ®TÉAö© |

TöÉgÉÌÀ©Ì @ØËÉ-Ì TÀ©É j@ØAv cq AUZÀ© ÞÉÌÉq À©É j@Ø BfcS ®ÉË»@Ø öcÉÌ BSF sÀËÄ, A@ا TöÉgÉÌ© ÀËÀ@Ø A©AS ~ÉöÌH @ØÀÌAaÀUS j@Ø P°c ÀÞþÌHÉ | ©Þmªf R ©ÌAÊSf ÀËÀ@Ø èd @ØÀÌ ÞÌÞÌ cÉÀÌÉAv ~ÉEOs» SÉv@Ø AUÀZÀaS 1965 ÀËÀ@Ø 1973-jÌ TÀoF | ~S¨oÉcSÀsÉwF ©ËF jq Às 1944-j ÞkH» P°WF» w°F-SÉv@Ø TÉÝÉ TÉU¡ Þþ@ØÉAr© öcÉÌ cÉqr caÌ ÞÀÌ ~ÉcÉÌ SÉvÀ@Ø A¬ØÀÌAaÀUS A©AS - ©Þmªf R ©ÌAÊHf A°ÀÝ èd öÀUÉ jÀ@ØÌ ÞÌ j@Ø ~AcmëÌHfÝ SÉvÀ@ØÌ ATAaU | ~ÉLëBfcSfÌ ÀÌZÉAOn ~ÉJ@ØÀ© èd @ØÌÀUS ~ÉTÉÌ ÀaÀUÀcUÉ (1972), ~ÉTÉÌ ÀsMcS (1973) A°ÀÝ, ~ÉÌ ~ÉTÉÀ°Ì @ØAc©ÉgcS (1974) AUZÀ© AUZÀ©q ÞFÉÀ¦ @ØUT æJÀB ~@ØmëÉl Ac°ÉÝ ASÀUS | jq ®TÀÝq ÀcAÌÀÝÀa ©ÉJÌ ®WS @ØAc©ÉÌ cq TÌÀO-Þ¦ÛÉ ÀÞÀÌÀ@ØÌ wÉS (1966), j@ØA°S : AOÌA°S (1971) mªÉw© Ac°ÉÝ (1971); ~ÉEOs» ~S¨cÉÀ° ÀöF\¦ÉAU»ÀSÌ @ØAc©É (1967) ÌÉqSÉÌ TÉAÌÝÉ AÌUÀ@ØÌ @ØAc©É (1970) | A¬Ø@ØürS ÀUZÉÝ ÞþcU ~SföÉ ®ÀLªR AcAg^ð Þn-ÞAn@ØÉÌ °ÉAc ÀTvÉÀ© AUZÀUS ÞÉ©ÉU ÀËÀ@Ø ~ÉUÉÞ (1967) ÌÉ© gÕÀÌ cpAÄ (1967) ÀwÉUÉÞ À@ØS @ØÉÀUÉ (1968) ~ÉÝSÉÌ TÀoF j@ØÉ (1968), AcÞ^ð AcmëÝ (1969), d@ØAT (1972) jce j@Ø cpÀXoÌ ¦ÉÀÝAÌ-Ì TÀ©É ~®ÉoÉÌH ®c ´ÞSFÉ® | À®q ÞÀc»Ì ÀaÉvw\ÞæAUR Às ~SF j@Ø TÉnÉ a¨JÀÝAaÀUÉ ©ÉÌ ÞþTÉH ©¨AT À@ØTS ~ÉÀaÉ (1967) R ÀÞþTÞn (1972) cq °¨Av |

@Ø© cUÀcÉ jq g°þÀUÉÀ@ØÌ @ØËÉ - sÉJÌ @ØfA©» ~®eZF oÉÌÉÝ ÞþcÉAö© | cFA½w© ÞsÉ»ÀÝ ©ÉJÌ g½ ÞÉi@Ø aA¦ÛÀÝ ~ÉÀa ®ÉÌÉ ÞpAËcfÀ©, A@ا Às gÉKÉ-®ÉAöÀ©FÌ BSF A©AS BfcS ´l®w» @ØÀÌAaÀUS À®q cÉeUÉÝ ©ÉJÌ AcrÉU ~c°ÉÀSÌ ®Ìc mªf@ØpA© cÉ ®ÌÉ®AÌ mªf@ØpA©, jZÀSÉ À°AZ SÉ | jTS A@Ø ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAöÀ©FÌ oÉÌHÉ Às A©ASq jÀ°Àr ASÀÝ jÀUS, ©ÉÌq cÉ mªf@ØpA© @Øq ? ©¨USÉTkU@Ø ®ÉAö©F AcgÉwq A@Ø ®pAÄ@Ø©É»À@Ø ÞþÉÞF ®¯ëÉS A°ÀÝÀa ?

~ÞÌÉo ~ÉTÉÀ°Ìq | ~ÉTÌÉ sÉÌÉ ©ÉJÌ @ØÉÀa cñ ÇÀH ÇHf, ~ÉTÌÉ sÉÌÉ ©ÉJÀ@Ø ~^äÌÊ PS@ØÀvF ÀÞÀÝAaUÉT, mªOÀQØ À°ÀZAa ©ÉJÌ @ØT»QØT©É, æHwþÉAö©É, Í°És», c^ΨÞþfA©, aÉncl®U©É jce ©ÉJÌ ~®ÉTÉSF ®pAÄrfU TS - ©ÉÌÉq ÌqUÉT AS:rÀN°, ÀsS ~ÉTÌÉ Þʨ, Tk@Ø, cAoÌ | BÉAS, c¨XoÀ°c c®¨Ì TÀ©É AcrÉU cpÀQØÌ TkUF ASoÉ»ÌH @ØÌÀc ASÌÀÞQØ qA©öÉ®, qA©öÉÀ®Ì mªÉgÉAc@Ø ASÝÀT ©ÉJÌ ÞþÉÞF ®TÝq ©ÉJÀ@Ø À°Àc | A@ا ~ÉTÉÀ°ÌR A@Ø À®q qA©öÉ® P©AÌÌ @ØÉÀB öÉ© UÉwÉcÉÌ °ÉAÝLª ÀSq ?

7

~ÉTÉÌ ~AmäLª B^ëU£ð ÀËÀ@Øq ©ÉJÌ ®ÀÊ cÉJoÉ - Às-À@ØÉÀSÉ AÞ©ÉÞ¨nfÌ ÀQØÀnq À®vÉ ~UáF ASÝT | A@ا ~ÉTÉÌ @ØÞÉÀU ´ÞAÌ-ÞÉRÝÉ AaU ~ÀS@Ø | °¨Ì^ä PrrÀc ©ÉJÌ cñ ~®ÉTÉSF w\Þ-@ØAc©ÉÌ ÀÞþÌHÉ öÀÝAaUÉT, ÀsMcÀS °fW» ®TÝ AaUÉT ©ÉJÌ aÉnf - ©ÉÌÞÌ j@Ø s¨w oÀÌ ©ÉJÌ ®ÀÊ ~^äÌÊ ÞnAcASTÀÝÌ ToF A°ÀÝ j@Ø AcÌU cFA½w© PS@ØÀvF ASÝ© ©ÉJÀ@Ø @ØÉÀa ÀÞÀÝAaUÉT | jq ÞþÉAóäÌ À@ØÉÀSÉ ©¨USÉ ÀSq |

TÌTf ÞÉi@Ø ~SÉÝÉÀ® ~S¨gc @ØÌÀcS jq Þnæha ÀSöÉl-q AÞ©ÉÞ¨nfÌ cÉ©É» AcASTÝ SÝ - jq AOAiÞÀnÌ ToF A°ÀÝq A©AS ~ÉTÉÌ ~ÞAÌH© TSÀ@Ø ÞAÌH© @ØÀÌÀaS, ArAQØ© @ØÀÌÀaS, ÞþcÉ®f ÀTÀÝÀ@Ø ~öÌö ®es¨½ ÀÌÀZÀaS AÞþÝBSÀ°Ì ®ÀÊ - sÉÀ© À® j@ØÉ@ØfÀLª @ØÄ SÉ ÞÉÝ, AcAha^ðÀcÉo SÉ @ØÀÌ | ©ÉJÌ °AQØH ömä ~ÉTÉÌ TÉËÉÌ RÞÌ ÀËÀ@Ø @ØZÀSÉ ®ÌÉSAS | ~ÉAT gÉwFc©f |

ÞÌcÉ® 37; À¬Øcþ¨ÝÉAÌ 27, 2006